Dirk Van den Abeele

Taxonomie in vogelvlucht

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Published in BVA-International magazine augustus 2017

Ik kan me voorstellen dat de meeste liefhebbers zich nu eens in de haren gaan krabben en afvragen wat is taxonomie, en meer nog, wat heeft dat eigenlijk met onze hobby te maken?
Een begrijpelijke reactie. Ik kan me voorstellen dat de meeste onder ons al decennialang vogels fokken en zich nog nooit die vraag gesteld hebben of zich ook maar over taxonomie bekommerd hebben, maar toch is taxonomie nauw verweven met onze hobby.

20 Jaar internationale benamingen bij Psittaciformes

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Published BVA-International magazine december 2018

In juli 2018 had ik in Nederland een vergadering / lezing met een groep studenten. Na afloop had ik nog een gesprek met een aantal van hen. Een van deze mensen merkte me op dat de internationale namen, en ik citeer letterlijk: “Eigenlijk het ei van Columbus waren en dit de hobby heel wat vooruit geholpen en vooral heel wat geloofwaardiger gemaakt heeft”. Een uitspraak die ik, op dat moment, niet direct van een zo jong iemand verwacht had en me, toegegeven, toch plezier deed. Het is nu meer dan duidelijk dat de meeste jongere mensen deze zeker waarderen. Maar het is niet altijd zo geweest.

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 1

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015 –
Update 1 mei 2019 – Forpus crassirostris (Taczanowski) 1883 wordt als aparte soort beschouwd

De leden van het genus (geslacht) Forpus zijn zeker geen onbekenden voor vogelliefhebbers. Volgens de recentste taxonomische inzichten zijn er negen soorten en met de ondersoorten erbij komen we op 19. Deze kleine papegaaitjes zijn overwegend groen gekleurd met felblauwe veervelden, en bij één soort, Forpus xanthops, hebben de mannetjes een geel gekleurd masker. Afhankelijk van de soort zijn ze tussen de 12 en 15 cm groot (Del Hoyo et al., 1997).

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 2
Forpus passerinus (Linnaeus) 1758

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015

Het leefgebied van Forpus passerinus is heel uitgestrekt en omvat volgens de laatste inzichten meer dan één miljoen vierkante kilometer. We vinden deze vogels in het noordoosten van Zuid-Amerika waar hun habitat verspreid is over een deel van Colombia, Venezuela, Guyana, Suriname, Frans Guyana, Brazilië en op een aantal eilanden in de buurt: Aruba, Bonaire, Sint Eustatius, Saba, Kaaiman eilanden, Curaçao, Sint Maarten, Trinidad en Tobago. Er vliegen ook Forpus passerinus rond op Jamaica en Aruba, maar van deze vogels zijn we zeker dat het geen inheemse Forpus zijn en we met geïntroduceerde vogels te maken hebben. (Banks et al., 2004; Sibley and Monroe, 1990; Stotz et al., 1996)

Forpus passerinus leeft daar zowel in typische subtropische wouden en graslanden, maar komt ook voor in dorpen en steden. Deze vogels voeden zich in het wild hoofdzakelijk met graszaden, bloesems van bomen en struiken, bessen en fruit (Del Hoyo et al., 1997; Pacheco et al., 2004).

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 3
Forpus xanthopterygius (Spix) 1824

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015
Update 1 mei 2019 – Forpus xanthopterygius crassirostris wordt als aparte soort beschouwd

We vinden Forpus xanthopterygius verspreidt over twee grote gebieden op het Zuid-Amerikaanse continent.  En deze twee verspreidingsgebieden geven volgens het meest recente onderzoek (Smith et al., 2013) ook weer dat het misschien om twee aparte soorten gaat. Het eerste habitat loopt voornamelijk in het oosten van Brazilië tot het noordoosten van Argentinië en Paraguay. Hier leven de ondersoorten Forpus xanthopterygius xanthopterygius en Forpus xanthopterygius flavissimus. Het tweede habitat van het westelijk deel van Brazilië over het zuiden van Colombia en een deel van Ecuador, en vandaar langs het noordoosten van Peru tot aan Bolivia. Hier vinden we de ondersoort Forpus xanthopterygius flavescens. Het volledige habitat zou meer dan 8.700.000 km² bedragen, en de status in het wild van Forpus xanthopterygius wordt als ‘Least Concern’ of relatief veilig beschouwd. (Forshaw and Knight, 2006; “www.birdlife.org,” 2014)

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 4
Forpus coelestis (Lesson) 1847

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015

Dit is, in avicultuur, zonder twijfel de bekendste en meest aanwezige soort van het genus Forpus. Nochtans is hun verspreidingsgebied, als we het vergelijken met het habitat van sommige andere Forpussoorten, niet zo heel groot. Het bedraagt ‘amper’ een 150.000 km² (maar dat is dan toch zo’n 5 keer groter dan de oppervlakte van België) en is verspreid over de westkust van Ecuador en het noordwesten van Peru. Maar op 22 maart 2014 werd een kleine groep Forpus coelestis voor het eerst waargenomen in Mataje – Colombia, aan de grens met Ecuador in Nariño. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de ontbossing van de lowlands in Equador. Door deze onbossing worden meer en meer diverse soorten opgemerkt welke verder noordwaards trekken in Colombia (Brinkhuizen and Seimola, 2014).

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 5
Forpus modestus (Cabanis) 1848

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015

De systematische positie van Forpus modestus binnen het genus Forpus was lang een groot vraagstuk. Uit recent DNA onderzoek (Smith et al., 2013) blijkt nu dat het de oudste soort binnen het geslacht is.

Over de verspreidingsgebieden van deze soort zijn er toch heel wat twijfels. Deze habitats verschillen, in de beschikbare literatuur, duidelijk van elkaar.  Elke auteur heeft er een aparte visie op. (Del Hoyo et al., 1997; Forshaw and Knight, 2006; Juniper and Parr, 1998).

Als we meest recente onderzoeken erbij nemen dan zou Forpus modestus modestus te vinden zijn in het zuiden van Venezuela via de Guiana’s en het noorden van Brazilië. Het habitat van Forpus modestus sclateri zich zou over zuidoostelijk Colombia tot noordelijk Bolivia en een groot deel van centraal Brazilië uitstrekken. We vinden Forpus modestus zowel in de aanwezige wouden, als in de tropische grasvlakten. Hun voedsel zou hoofdzakelijk uit graszaden bestaan (Pacheco et al., 2008).

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 6
Forpus conspicillatus (Lafresnaye) 1848

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-genetics vzw
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015

Forpus conspicillatus vinden we in het noordwesten van Zuid-Amerika verspreidt over delen van Colombia, Panama en Venezuela. Ondanks het vrij grote verspreidingsgebied dat toch meer dan 320.000 km² bedraagt (“www.birdlife.org,” 2014) is er van hun broedgedrag in de wildbaan vrij weinig geweten. Er werd wel onderzoek gedaan naar de manier waarop ze met elkaar communiceren (Garnetzke-Stollmann and Franck, 1991; Wanker, 1999; Wanker et al., 2005, 1998, 1996; Wanker and Fischer, 2001) en of ze de mogelijkheid hebben om voedsel welke aan een touw werd opgehangen binnen te halen (Krasheninnikova and Wanker, 2010) maar al deze onderzoeken werden uitgevoerd met vogels in avicultuur en leren ons dus niets over hun broedgedrag in de wildbaan.

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 7
Forpus cyanopygius (Souancé) 1856

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics vzw
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015

Deze Forpus cyanopygius of ‘Mexicaantjes’, zoals ze ook door de liefhebbers genoemd worden, vinden we terug in het noordwesten van Mexico en op de Maria eilanden. Deze Maria-eilanden (Spaans: Islas Marías) zijn een archipel bestaande uit drie grote en zes kleinere eilanden in de Grote Oceaan. Ze liggen zowat 100 kilometer ten westen van de Mexicaanse kust. Men spreekt ook van ‘Tres Marias’ eilanden.

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 8
Forpus spengeli (Hartlaub) 1885

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics vzw
MUTAVI, Research & Advicegroup

Gepubliceerd in 2015

We vinden Forpus spengeli terug in het noorden van Colombia. Uit onderzoek weten we dat ze zich daar regelmatig te goed dan aan de vruchten van de Cecropiaboom (Janzen, 1969). Ze zouden zich daar hoofdzakelijk ophouden in half open bosgebieden. Over hun broedgewoonten in de wildbaan is zo goed als niets geweten. We vermoeden dat ze, net als alle andere Forpussoorten, in boomholtes broeden.

Genus Forpus, een taxonomisch overzicht – deel 9
Forpus xanthops (Salvin) 1895

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics vzw
MUTAVI, Research & Advice Group

Gepubliceerd in 2015

Forpus xanthops is afkomstig uit noordwest Peru waar het zijn habitat heeft in de omgeving van de Marañonvallei. Het is een vrij beperkt verspreidingsgebied van ongeveer een 2.400 km² dat zich uitstrekt van de Marañón Vallei over het zuidoosten van Cajamarca en ten oosten van La Libertad. (“www.birdlife.org”, 2014). Helaas moeten we hier een duidelijke waarschuwing meegeven want deze soort is ernstig bedreigd in zijn voortbestaan in de wildbaan.

Deel 11  – Forpus crassirostris (Taczanowski) 1883
Diksnavel blauwvleugel dwergpapegaai

Door Dirk Van den Abeele
Ornitho-Genetics VZW
MUTAVI, Research & Advice Group

Published 1/5/2019

In ‘Proceedings of the Scientific Meetings of the Zoological Society of London’ van 1883 beschreef Taczanowski voor het eerst Forpus crassirostris als Psittacula crassirostris. W?adys?aw Ladislaus Taczanowski (1819 – 1890) was een Poolse zoöloog, welke gedurende zijn leven in diverse musea actief geweest is. Hij schreef ook een aantal werken waarvan ‘Birds of Poland’ uit 1882 en ‘Ornithology of Peru’ (1886) zijn bekendste zijn.